رفتارهــای ناسازگارانه رفتارهایی هستند که با نظر پدر و مادر ، اطرافیان و جامعه سازگاری ندارد. رفتار فرزندان ناسازگار احساس بسیار بدی را در اطرافیان ایجاد می کند به طوری که خود نیز تحت تأثیر واکنش های ناخوشایند آن، از سوی دیگران واقع می شوند. در هنگامی که یک فرد با رفتارهای ناسازگارانه در کودک و یا کودک ناسازگار مواجه می شود قطعا احساس بدی به او دست خواهد داد و ممکن است این رفتارها موجب ایجاد رفتارهای بدتری از سوی دیگران و واکنش نشان دادن به آن ها شود.
کودکان ناسازگار اکثرا از مشکلی رنج می برند. مثلا یا واقعا از خانواده طرد شده اند یا گمان می کنند که طرد شده اند. یا مثلا حس میکنند کسی انها را دوست ندارد و بسیاری موارد دیگر. شما باید علت ناسازگاری کودکان را شناسایی کرده و از همین الان به فکر رفع آن باشید تا هم خود و کم او در اینده با مشکلات دست و پنجه نرم نکند.
برخی صفات شخصی نامطلوب به شکلی در عده‌ای از کودکان تظاهر می‌یابند. بروز بعضی از صفات نامطلوب به نظر بی خطر می‌آیند و ما معمولاً بدون اینکه تلاش جدی برای اصلاح آن‌ها انجام دهیم اجازه می‌دهیم استمرار یابند. هیچ صفتی از این نوع اگر به تنهایی یا حتی همراه با چند صفت معدود دیگر دیده شود، نباید به خودی خود موجب نگرانی شوند. ولی، اگر مجموعه‌ای از آن‌ها در یک کودک با شدت بیش از متعارف دیده شود نیاز به نظر متخصص برای تشخیص اختلالات رفتاری در وی خواهد داشت.
علل و انگیزه‌های ناسازگاری فرزندان:
۱- علل ارثـی: گروهی معتقدند بسیاری از ناسازگاری‌های کودکان ریشه در سرشت و طینت آنها دارد که به همراه ژن از طریق والدین به آنها منتقل می‌شود.
۲- علل زیستی: مانند نقص عضو، اختلال در بینایی و شنوایی و اختلال در مغز و دستگاه‌های عصبی در قبل یا حین یا بعد از تولد می‌تواند از دیگر عوامل باشد.
۳-علل روانی: مانند وجود فشارهای درونی، میل به استقلال، وجود تعارض و کشمکش در زندگی روزمره خصوصا زمانی که کودک خود را بی‌پناه و بدون پشتوانه احساس کند عادات عصبی مانند ناخن جویدن و انگشت مکیدن و… در او مشاهده می‌شود.
۴- علل عاطفی: مانند احساس محرومیت از محبت والدین، ناکامی از دستیابی به اهداف موردعلاقه، ولادت کودک جدید در خانواده، عدم امنیت عاطفی به هر دلیل ممکن.
۵- علل اجتماعی: مانند نابسامانی و اختلاف و درگیری بین اعضای خانواده، متارکه والدین، بدآموزی از الگوهای خانه، مدرسه و جامعه، عدم مقبولیت در بین دیگران، یادگیری رفتارهای نامطلوب از گروه همسالان، عدم‌نظارت کافی والدین، تفریط وجود قانون منصفانه و قاطع در خانه و مدرسه، مشکلات اقتصادی و… .
۶- علل تربیتـی‌: مانند عدم یا افراط محبت، ناهماهنگی بین عاملان تربیتی در خانه، مدرسه و جامعه، برآورده کردن تمام خواسته‌های کودک بدون چون و چرا یا بالعکس، تنبیه بدنی و آزارهای روانی، مقایسه و تحقیر و سرزنش کودک و…
در زمینه علوم روانشناسی، روانشناسان به طور کلی رفتاری را ناسازگار تلقی می کنند که در ان فرد ناسازگار نمی تواند به خوبی خود را با محیط اطرافش وفق داده و خود را با محیط مطابقت داده و سازگار نماید و در واقع این ناسازگاری می تواند تاثیرات مخربی بر حالات روحی و عاطفی فرد برجای بگذارد. نباید از این نکته غافل شد که به قول مازلو سوای بحث ناسازگاری در کودکان و رفتارهای ناسازگارانه گه گاه کودک رفتارهایی به صورت طغیان مانند و انفجاری از خود نشان می دهد که علیه ویژگی هایی مانند سلطه جویی، و سرکوب حقش می باشد و در واقع کودک می خواهد که به نوعی از خود مقاومت نشان داده و از حق خود دفاع کند.

اغلب بچه‌ها می‌خواهند دوست پیدا کنند، اما برخی از آنان در یادگیری چگونه دوست پیدا کردن کُند هستند. برخی از کودکان ممکن است به دنبال رفاقت با همسالان باشند، اما ممکن است از یک گروه طرد شوند، که شاید به علل مختلف ناسازگاری باشد. برخی بچه‌ها اغلب در صورت نشان دادن رفتار تهاجمی یا آشوبگرانه، به وسیله همسالان طرد می‌شوند؛ بعضی هم ممکن است به حاشیه رانده شوند، بدون اینکه خودشان متوجه باشند. چنین کودکان طرد شده‌ای اغلب اوقات تنها هستند. آنان مورد علاقه همسالان نیستند و مدام احساس ناخوانده بودن دارند. این بچه‌ها اغلب به پرخاشگری و آشوبگری تمایل دارند و نسبت به حاشیه رانده شدن بسیار حساسیت نشان می‌دهند. آن‌ها ممکن است به قلدری و قانون شکنی روی بیاورند. حتی برخی از آنان ممکن است به اختلال کم توجهی بیش فعال (ADHD) مبتلا شوند.
بعضی از صفات کودکان ناسازگار و طرد شده به ترتیب کاهش فراوانی شامل موارد ذیل می‌باشد:
• فعالیت بی هدف بیش از حد
• ناتمام رها کردن کار و بازی
• تکان دادن بی هدف قسمتی از اندام‌های بدن
• خرابکاری لوازم و اسباب بازی از فرط دستکاری
• نافرمانی
• دعوا با سایر بچه‌ها
• دمدمی مزاج بودن
• آزار دیگران
• نپذیرفتن انضباط
• به دردسر انداختن خود
• مشکلات گفتاری
• کج خلقی
• گوش ندادن به حرف معلم
• لجبازی
• عصبی مزاج بودن
• بی احتیاطی
• نداشتن محبوبیت در بین همسالان
• ناشکیبایی
• دروغ‌گویی…
ادامه دارد
نازنین عاطفی کارشناس ارشد روانشناسی